Aktualności | Dni Gliwic okazją do świętowania „Urodzin Ulicy Z”

Od 150 lat jest jedną z najbardziej reprezentacyjnych gliwickich ulic – niemym świadkiem historii naszego miasta i jego mieszkańców. Mimo upływu lat Zwycięstwa niezmiennie pozostaje wizytówką Gliwic, przed którą jeszcze wiele pozytywnych zmian. Ich zapowiedzią będzie wspólne świętowanie jej okrągłego jubileuszu w ramach Dni Gliwic zaplanowanych od 5 do 7 września.

Nie sposób wyobrazić sobie jak wiele przeobrażeń musiała przejść ulica Zwycięstwa, która w tym roku świętuje swoje 150-lecie. Czy zawsze nosiła tę samą nazwę? Jak zmieniała się na przestrzeni wieków? Za co pokochali ją gliwiczanie? Pora na małą podróż w czasie...

Jesteśmy w połowie w lat 70. XIX wieku. Aby połączyć gliwicki Rynek z dworcem kolejowym i nowo powstającym śródmieściem wytyczona zostaje ulica Zwycięstwa, a właściwie Wilhelmstrasse. Od początku pełni funkcję reprezentacyjną.

Prawdziwym „salonem miasta” staje się na przełomie XIX i XX wieku. Wzdłuż niej wzrastają fantazyjne kamienice, eleganckie hotele, wizjonerskie domy towarowe oraz liczne restauracje i kawiarnie. Wokół nas przemieszczają się tłumy mieszczan – jedni robią zakupy, inni spacerują, jeszcze inni relaksują się przy kawiarnianych stolikach. Siadamy przy jednym z nich – obok wyjątkowo popularnej Cafe Kaiserkrone, uznawanej za najwytworniejszy lokal na całym Górnym Śląsku. Wybór nie jest przypadkowy – z tego miejsca doskonale widzimy znajdujący się po przeciwnej stronie ulicy kompleks handlowo-rozrywkowy Victoria ze sklepami, kinem, łaźnią, hotelem i kawiarnią, a także mieszczący ponad 1000 widzów Teatr Victoria.

Dopijamy kawę i ruszamy do okresu międzywojennego. To dla Wilhelmstrasse czas prestiżowych inwestycji. Powstają modernistyczne perełki, takie jak Dom Towarowy DEFAKA zaprojektowany przez Justusa Fieglera – współczesny IKAR – czy rozpoznawany na świecie Dom Tekstylny Weichmanna projektu Ericha Mendelsohna, a także luksusowy Hotel Haus Oberschlesien z salą balową i eleganckimi restauracjami – obecnie siedziba Urzędu Miejskiego.

Za nami II wojna światowa, po której Wilhelmstrasse zmienia nazwę na Zwycięstwa – ma ona symbolizować wygraną w walce. Szybki skok w czasie i jesteśmy w okresie Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Maszerujemy wraz z uczestnikami przemierzającego ulicę pierwszomajowego pochodu. Wokół nas są odświętnie ubrani mieszkańcy, żołnierze, harcerze, uczniowie gliwickich szkół, studenci Politechniki Śląskiej oraz pracownicy lokalnych zakładów. Każda z grup niesie łopocące na wietrze transparenty na cześć pracy i ówczesnego systemu. 

Nadchodzi wieczór. Na Zwycięstwa nie ma już śladu po maszerującym za dnia pochodzie. Mrok opustoszałej ulicy rozświetlają jedynie uliczne lampy sodowe i barwne neony okolicznych lokali – Agawy, Eleganta, Owocarni czy Mandarynki. Jest cicho i spokojnie. W tych urokliwych okolicznościach kończymy naszą podróż w czasie, aby powrócić do  teraźniejszości i nieśmiało spojrzeć w niedaleką przyszłość, która szykuje dla nas kolejne rozdziały historii ulicy Zwycięstwa, niezmiennie pozostającej jedną z wizytówek naszego miasta.

„Urodziny Ulicy Z”

To właśnie jej okrągły, 150. jubileusz zainspirował miejskie Centrum Kultury Victoria do zorganizowania „Urodzin Ulicy Z”, pełnych happeningów, działań artystycznych, spacerów historycznych oraz inspirujących spotkań. Wspólne świętowanie, do którego zapraszamy wszystkich mieszkańców i gości odbędzie się w sobotę, 6 września – będzie jedną z atrakcji w ramach zaplanowanych od 5 do 7 września Dni Gliwic, a także doskonałą okazją do przypomnienia bogatej historii ulicy Zwycięstwa oraz odkrycia na nowo tego wyjątkowego fragmentu naszej tożsamości, który warto pielęgnować i rozwijać.

W godz. 10.00–18.00 na ul. Zwycięstwa zaplanowano:

• Happening „ULICA Z przeszłością” (godz. 10.00–16.00, ul. Zwycięstwa, prowadzący: Lufcik na Korbkę) – rozpoczęcie projektu, w ramach którego ul. Zwycięstwa na jeden dzień zamieni się w żywą scenę, gdzie aktorzy wcielą się w postacie historyczne związane z dziejami Gliwic i samej ulicy. Wydarzeniu towarzyszyć będą instalacje artystyczne, muzyka uliczna i działania angażujące mieszkańców – wszystko po to, by wspólnie celebrować przeszłość i przyszłość tego symbolicznego miejsca.

• Warsztaty fotograficzne „ULICA Z fotografią” (godz. 10.30–13.30, Ruiny Teatru Victoria, prowadzący: Arkadiusz Gola, zapisy: projekty@ckvictoria.pl) – zajęcia prowadzone przez uznanego fotografa Arkadiusza Golę, znanego z umiejętności uchwycenia życia miasta w jego najpiękniejszych, najbardziej autentycznych momentach, będą okazją do doskonalenia technik fotograficznych, ale także do odkrycia unikalnego charakteru ul. Zwycięstwa – spojrzenia na nią i jej mieszkańców z zupełnie innej perspektywy.

• Międzypokoleniowy plener malarski „ULICA Z malarstwem” (skwer Europejski, godz. 11.00–14.00, prowadząca: Monika Krasoń, wstęp wolny) – warsztaty malarskie prowadzone przez lokalną artystkę Monikę Krasoń pozwolą uczestnikom na rozwijanie umiejętności malarskich. Pod jej kierunkiem uczestnicy będą mieli okazję stworzyć prace inspirowane unikalnym charakterem przestrzeni ul. Zwycięstwa – jej architekturą, atmosferą i historią.

• Spacery tematyczne „Sekrety ULICY Z” – cykl spacerów historycznych po ul. Zwycięstwa prowadzonych przez Kamila Iwanickiego i Małgorzatę Lichecką, których uczestnicy poznają historię budynków, miejskie legendy, architektoniczne detale oraz postacie związane z ulicą. 

  Do wyboru 3 tematy: 

  – „Śladami dawnej elegancji” – opowieść o luksusowych sklepach, kawiarniach i społecznym życiu ulicy (start o godz. 10.00 przy fontannie z faunami przy Urzędzie Miejskim, prowadząca: Małgorzata Lichecka, zapisy: projekty@ckvictoria.pl),

  – „Architektura przez dekady” – przegląd stylów architektonicznych i wpływu historii na przestrzeń miejską (start o godz. 11.30 na rogu ul. Zwycięstwa na Rynku, prowadzący: Kamil Iwanicki, zapisy: projekty@ckvictoria.pl),

  – „Ludzie Zwycięstwa” – historie dawnych mieszkańców, restauratorów, twórców i lokalnych bohaterów (start o godz. 13.00 na rogu ul. Zwycięstwa na Rynku, prowadząca: Małgorzata Lichecka, zapisy: projekty@ckvictoria.pl).

• Warsztaty „ULICA Z neonem” (biuro festiwalowe Biennale Gliwice, ul. Zwycięstwa 36, godz. 10.00, 11.00 i 12.00, limit: do 14 osób, dzieci poniżej 10 lat z opiekunem, prowadzący: Fundacja Pracownie, zapisy: projekty@ckvictoria.pl) – zajęcia pod okiem specjalistów od renowacji neonów wprowadzą uczestników w tajniki tej sztuki. Każdy z uczestników będzie miał okazję zaprojektować swój własny neon inspirowany ulicą Zwycięstwa, nawiązujący do świetlnej historii Gliwic z czasów PRL-u.

• Warsztaty sitodruku „ULICA Z drukiem” (skrzyżowanie alei Przyjaźni z ul. Zwycięstwa, godz. 11.00–14.00, prowadzący: Fundacja Pracownie, wstęp wolny) – podczas zajęć uczestnicy stworzą grafiki inspirowane motywami ulicy – charakterystycznymi elementami architektury, neonami czy historycznymi napisami. Gotowe sitodruki będą wyjątkowymi pamiątkami i częścią wystawy.

• Debata o historii i przyszłości ulicy ULICY Z (Ruiny Teatru Victoria, godz. 16.00, prelegenci: Agata Twardoch, Bogusław Tracz, Paweł Harlender, Michał Szewczyk, partnerzy: Gliwice dla Schabika, Śląski Urban Lab, wstęp wolny) – otwarte spotkanie mieszkańców, historyków, urbanistów i artystów, poświęcone przeszłości, teraźniejszości i możliwym scenariuszom rozwoju ulicy Zwycięstwa. Debata stanie się przestrzenią do wymiany wspomnień, refleksji i pomysłów, łącząc lokalną historię z wizją przyszłości. Uczestnicy wspólnie zastanowią się, jak zachować dziedzictwo tej ważnej miejskiej arterii, a jednocześnie uczynić ją miejscem bardziej przyjaznym, kreatywnym i otwartym na potrzeby różnych pokoleń.

Dodatkowo 4 września w godz. 18.00–20.00:

• Warsztaty dziennikarskie i literackie „Reportaż z ULICY Z” (biuro festiwalowe Biennale Gliwice, ul. Zwycięstwa 36, prowadząca: Małgorzata Lichecka, zapisy: projekty@ckvictoria.pl) – zajęcia z Małgorzatą Lichecką to wyjątkowa okazja, aby zgłębić historię jednej z najważniejszych gliwickich ulic. Pod okiem doświadczonej reportażystki uczestnicy nie tylko poznają lokalne opowieści, ale także będą mieli okazję aktywnie uczestniczyć w procesie twórczym, który pozwoli na odkrycie zapomnianych historii związanych z tym miejscem. Warsztaty będą również okazją do nawiązania głębszej więzi z historią miasta, oraz do podjęcia próby opowiedzenia jej w nowoczesny, literacki sposób.

Efektem projektu będzie także seria podcastów „Głosy ULICY Z” z udziałem artystów, mieszkańców, historyków i specjalistów, którzy opowiedzą o przeszłości, teraźniejszości i przyszłości ulicy Zwycięstwa, dzieląc się ciekawostkami, osobistymi historiami i refleksjami. 

Powstanie też specjalna strona internetowa, która będzie wirtualnym archiwum inicjatywy, zawierającym archiwalne zdjęcia, podcasty, artykuły historyczne, informacje o wydarzeniach oraz dzieła inspirowane ulicą Zwycięstwa. Platforma stanie się również miejscem dialogu o przyszłości tej przestrzeni miejskiej. Szczegóły wkrótce. 

Projekt „URODZINY ULICY Z” realizowany jest w ramach programu „Patriotyzm Jutra” Muzeum Historii Polski w Warszawie.

(ml/CKV)